E-commerce Startups : भारतामध्ये ई-काॅमर्स स्टार्टअप्सचं भविष्य काय? सांगत आहेत प्रसिद्ध उद्योजक अभिनाथ शिंदे..!
भारतात सध्या ई-कॉमर्सच्या क्षेत्राचा मोठा बोलबाला असून प्रत्येक दिवशी हे क्षेत्र विस्तारत आहे. यामध्ये वाढती डिजिटल पोहचं, ग्राहकांची व्यवहाराला पसंती आणि तंत्रज्ञानातील वेगवान प्रगतीच्या जोरावर ई-कॉमर्स स्टार्टअप्स देशाच्या रिटेल आणि व्यवसायाच्या भविष्यात महत्त्वाची भूमिका बजावत आहेत. पुढील काळात भारतातील ई-कॉमर्स इकोसिस्टम कशी विकसित होणार आहे आणि स्टार्टअप्स यात कुठे असणार आहे, ते समजून घेऊया.
डिजिटल वापराचा वाढतोय वेग..!
भारतातील डिजिटल क्रांती अभूतपूर्व आहे. दरवर्षी कोट्यवधी नवीन इंटरनेट युजर्सची वाढ होत आहे. यामध्ये सर्वाधिक संख्या ग्रामीण आणि निमशहरी भागातील आहे. त्यामुळे ई-कॉमर्स स्टार्टअप्सना नव्याने हे मार्केट ओपन झालं आहे. मोबाईल-फर्स्ट धोरणं, परवडणारी स्मार्टफोन्स आणि चांगली इंटरनेट कनेक्टिव्हिटी ही वाढ आणखी जलद करत आहेत. त्यामुळे ई-काॅमर्ससाठी मोठं मैदान उपलब्ध झालं आहे.
हायपर-पर्सनलायझेशन काळ
ई-कॉमर्सचं भविष्य 'हायपर-पर्सनलायझेशन'मध्ये आहे. म्हणजेच आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स आणि डेटा अ‍ॅनालिटिक्सचा वापर करून ग्राहकांना वैयक्तिकृत खरेदीचा अनुभव यामुळे घेता येणार आहे. भारतीय स्टार्टअप्स प्राॅडक्ट रेफरन्सपासून ते टार्गेटेड मार्केटिंगपर्यंत सर्व काही वैयक्तिक बनवत आहेत. ज्यामुळे ग्राहकांचा अधिक उत्साह, निष्ठा आणि कन्व्हर्जन रेट वाढत आहे.
सोशल कॉमर्सचं वाढतं महत्व
सोशल कॉमर्सने भारतात खूप वेग पकडला आहे. आधी Instagram, Facebook आणि WhatsApp या सारखे प्लॅटफाॅर्म फक्त सोशल नेटवर्किंगसाठी वापरले जायचे. मात्र, आता खरेदी-विक्रीसाठी हे प्लॅटफाॅर्म प्रभावशाली मंच बनले आहेत. ई-कॉमर्स स्टार्टअप्स हे प्लॅटफॉर्म फक्त मार्केटिंगसाठी नव्हे, तर थेट विक्रीसाठी वापरत आहेत. इन्फ्लुएन्सर्स आणि फ्रेंड रिकमेंडेशनच्या माध्यमातून खरेदी ही अधिक सुलभ आणि समुदाय-केंद्रित बनत आहे.
लॉजिस्टिक्स आहे यशाचा मार्ग
ऑर्डर केली आणि प्राॅडक्ट मिळालं, हे सगळं लॉजिस्टिक्स आणि सप्लाय चेन मॅनेजमेंटचं काम आहे. या गोष्टी कार्यक्षम असल्यामुळे आज ई-कॉमर्स यशस्वी घोडदौड करत आहे. भारतीय स्टार्टअप्स ड्रोन, इलेक्ट्रिक वाहनं आणि हायपर-लोकल डिलिव्हरी नेटवर्क्ससारख्या नवनवीन आयडियामुळे शेवटच्या घटकापर्यंत डिलिव्हरी पोहचवण्यात यशस्वी होत आहेत. यामुळे खर्च कमी होत असून कार्यक्षमता वाढत आहे. यामुळेच भारताच्या विस्तीर्ण भौगोलिक परिस्थितीवर मात करता येत आहे.
आर्थिक समावेशन आणि डिजिटल पेमेंट्स
UPI, मोबाईल वॉलेट्स आणि 'आत्ता खरेदी करा, नंतर पेमेंट करा'(BNPL) यासारख्या पर्यायांनी डिजिटल पेमेंट्स हे भारताच्या ई-कॉमर्स वाढीचं प्रमुख साधन ठरले आहे. स्टार्टअप्स ग्राहकांसाठी सुरक्षित, सोपे आणि सुलभ पेमेंट अनुभव तयार करत आहेत. हे आर्थिक समावेशन ग्राहकांचा विश्वास आणि ऑनलाइन खरेदीकडे ओढ वाढवत आहे.
शाश्वतता-जबाबदारी यशाचा मार्ग..!
भारतीय ग्राहक आता शाश्वततेला आणि नैतिक मूल्यांना अधिक महत्त्व देत आहेत. हे लक्षात घेऊन अनेक ई-कॉमर्स स्टार्टअप्स पर्यावरणपूरक पॅकेजिंग, जबाबदार सोर्सिंगला त्यांच्या धोरणात समाविष्ट करत आहेत. जे स्टार्टअप्स शाश्वतता टिकवून ठेवतील, यामुळे त्यांचं नाव तर होणारच आहे. शिवाय ग्राहकही त्यांच्याकडे आकर्षित होणार. यातून त्यांना दीर्घकालीन यशासह ग्राहकांची निष्ठाही अनुभवायला मिळणार आहे..
आव्हानं आणि संधी
या जलद प्रगतीच्या काळातही ई-कॉमर्स स्टार्टअप्सना काही महत्त्वाच्या आव्हानांना सामोर जावं लागत आहे. जसे की, नियामक गुंतागुंत, तीव्र स्पर्धा आणि ग्राहक टिकवण्याचं दडपण. पण ही आव्हानं यशस्वीपणे हाताळता आली, तर पुढे अपार संधी खुल्या आहेत. ज्या स्टार्टअप्सना भारताच्या रिटेल क्रांतीचे खरे शिल्पकार बनवतील.
कामाची गोष्टी
भारतातील ई-कॉमर्स स्टार्टअप्सचं भविष्य खूप उज्ज्वल आहे. तंत्रज्ञानाचा स्वीकार, ग्राहक अनुभवाला प्राधान्य आणि बाजाराच्या बदलत्या गरजांमुळे ई-कॉमर्सची मोठी मागणी आहे. हे पाहता येत्या काळात ई-काॅमर्सचा आणखी बोलबाला असणार आहे. यामुळे उद्योजकता आणि आयडियांना मोठी चालना मिळणार आहे. म्हणून मला ठामपणे विश्वास आहे की, भारतातील ई-कॉमर्स स्टार्टअप्स केवळ रिटेल क्षेत्रातच नव्हे, तर देशाच्या एकूण आर्थिक आणि डिजिटल परिवर्तनात मोलाचं योगदान देणार आहे.